Ongeveer een kwart van de volwassen Nederlanders rookt. Roken, en meeroken, levert altijd en voor iedereen gezondheidsrisico’s op. Of er nu matig wordt gerookt of flink. Maar er zijn bepaalde groepen die extra risico lopen door te roken.
Rokers zijn vaker:
- In de leeftijdsgroep 18- tot 64-jarigen
- Als jongere begonnen met roken. Jongeren raken eerder afhankelijk van nicotine dan oudere starters.
- Nederlanders van Turkse afkomst, vooral man.
- Mensen met een lage sociaaleconomische status: Mensen met een lage opleiding roken vaker dagelijks dan mensen met een hoge opleiding. Van de 30- tot 39-jarigen rookt meer dan de helft van de laagopgeleide mannen tegenover ongeveer 30% van de hoogopgeleide mannen. Bij vrouwen is dit verschil ook terug te zien.
- Kinderen van ouders die roken: Kinderen van ouders die roken hebben later een grotere kans om zelf ook te gaan roken.
Voor wie is (mee)roken extra risicovol en is stoppen extra belangrijk?
Kinderen en jongeren
Kinderen en jongeren (van ouders die roken): Kinderen en jongeren zijn nog volop in ontwikkeling en hierdoor kwetsbaarder voor de gevolgen van roken. Nicotine kan de hersenen mogelijk zelfs blijvend veranderen. Ook het meeroken met anderen geeft bij kinderen een verhoogd risico. Bijvoorbeeld op wiegendood, luchtweginfecties, astma en op de lange termijn zelfs kanker en longaandoeningen. Voor ouders van kinderen, zeker van kinderen met astma en terugkerende bovenste luchtweginfecties, is het dus extra belangrijk om te stoppen met roken.
Vrouwen die hormonale anticonceptie gebruiken of zwanger willen worden
Vrouwen die hormonale anticonceptie (gaan) gebruiken, vrouwen die zwanger willen worden, zwangere vrouwen en hun partners: Roken vermindert de vruchtbaarheid van vrouwen en mannen en brengt tijdens de zwangerschap ernstige risico’s met zich mee. Het verhoogt de kans op een miskraam, een laag geboortegewicht, aangeboren afwijkingen, sterfte rond de bevalling en wiegendood. Ook kan de placenta voortijdig loslaten, kunnen de vliezen eerder breken en is er meer kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Voor vrouwen in deze positie is het dus van groot belang om direct te stoppen met roken. Vrouwen die lager zijn opgeleid vrouwen van Turkse komaf blijven het vaakst dagelijks roken tijdens hun zwangerschap.
Mensen die een operatie moeten ondergaan
Mensen die een operatie moeten ondergaan: Roken is namelijk een grote risicofactor voor het ontwikkelen van operatieve en postoperatieve complicaties. Rokers die geopereerd moeten worden in het ziekenhuis hebben zelfs een twee keer zo hoog risico op complicaties na de operatie. Bijvoorbeeld door een slechtere wondgenezing en botheling of infecties. Rokers ontwikkelen ook vaker longproblemen en problemen met de bloedsomloop. Daardoor moeten rokers vaak langer in het ziekenhuis blijven. Stoppen met roken verbetert de weerstand. Dan knap je dus sneller op! Er wordt geadviseerd om minimaal 4 tot 6 weken van te voren te stoppen met roken. Er is per gestopte week ongeveer 20% minder kans op complicaties. Des te langer gestopt, des te minder risico op complicaties. Ook reageert het lichaam na stoppen met roken een stuk beter op bijvoorbeeld chemotherapie.
Mensen met een chronische ziekte of verhoogd risico hierop
Mensen met een chronische ziekte (of verhoogd risico op hierop): hart en vaat ziekten, longpatiënten, diabetespatiënten, en verschillende vormen van kanker, onder andere en met name longkanker.
Mensen met aan roken gerelateerde klachten of aandoeningen
Mensen met een aan roken gerelateerde klacht of aandoening, zoals hoest of benauwdheid, hart- en vaatziekte, COPD of astma, of bij wie recent een aan roken gerelateerde diagnose is gesteld.
Mensen die ook andere verslavende middelen gebruiken
Mensen die ook andere verslavende middelen gebruiken, zoals overmatig alcohol, cannabis, slaap of kalmeringsmiddelen. Deze andere middelen kunnen het stoppen met roken bemoeilijken en beïnvloeden en ook andersom.
Mensen met psychische klachten of een psychiatrische stoornis
Rokers met psychische klachten of een psychiatrische stoornis zoals schizofrenie of een bipolaire stoornis: Roken en psychische klachten komen dikwijls samen voor. Sommige rokers hebben te maken met somberheidsklachten, depressie of angst. Roken lijkt verlichting te geven van deze klachten. Rokers hebben het gevoel zich hierdoor beter te voelen. In tegenstelling tot wat rokers soms denken, kan roken depressieve klachten juist verergeren of in stand houden. Stoppen met roken vermindert juist deze klachten. Stoppen met roken geeft verminderde depressie, angst en stress en verbeterde kwaliteit van leven, ook bij patiënten met psychiatrische stoornissen. Het positieve effect van stoppen met roken is zelfs net zo sterk, of zelfs nog sterker, dan van antidepressiva. Bij rokers met psychofarmaca, zoals antipsychotica of antidepressiva kan (stoppen met) roken van forse invloed zijn op de dosering van de medicatie die wordt geslikt.